Fr

TRAINING&BOOKS

Bernard Cools: "De grote groepen die het gevolg zijn van de concentratie van de laatste jaren zijn niet meer weg te denken"

Vrijdag 19 Mei 2023

Bernard Cools:

Le Courrier Hebdomadaire, uitgegeven door de Crisp, wijdde zopas een volledig nummer aan de dagbladpers. De auteur is geen onbekende in onze sector: het dossier is het werk van Bernard Cools, chief intelligence officer bij Space, die ons in elke zondagse brunch trakteert op een gedetailleerde analyse in zijn traditionele Seen From Space. Deze keer haalde hij zijn pen boven voor een genuanceerde synthese van ons nationale krantenlandschap.

Stel dat je de drie afgelopen decennia waarover je dossier gaat zou moeten samenvatten in een enkele uitdrukking, welke zou dat dan zijn?

Totale disruptie, in combinatie met een aantal strategische vergissingen die niet voorbehouden bleven aan de Belgische pers.

Eerst was er het idee dat op internet alles gratis was en dus begonnen uitgevers alles online te zetten zonder dat ervoor betaald moest worden, ook content die ze in print verkochten. Het idee was dat de journalistiek gefinancierd zou worden door reclame en de lezers dus niets zou kosten. Sindsdien hebben de meeste spelers deze visie laten varen, maar ze heeft wel heel wat schade aangericht die vandaag nog voelbaar is. In de dagbladpers wordt een betalende editie vandaag door acht – acht! – lezers gelezen. Het medium kampt dus met een enorm economisch probleem, dat nog wordt versterkt door digital.

Ondertussen zijn kranten beschikbaar in verschillende formaten. De verkoop van print loopt sterk terug, terwijl de digitale versies gestaag groeien. Sommige titels maken de overgang beter dan andere. De NY Times bijvoorbeeld haalt meer inkomsten uit digital dan uit print.

In het algemeen kun je stellen dat de businesspers het beter doet in het digitale tijdperk, omdat zijn doelgroepen beter bereid zijn te betalen voor de informatie die ze zoeken en vinden. Bij de meer populaire pers geeft het bereik wel present, maar hebben de uitgevers de grootste moeite om dat te verzilveren.

Tegelijk leggen abonnementen stilaan meer gewicht in de schaal dan de losse verkoop en staat het financieringsmodel op basis van reclame onder druk.

Inderdaad. In de digitale wereld is de concurrentie veel harder en de druk op de prijzen groter, vooral door de platformen die met prijzen kunnen komen die contentuitgevers zich niet kunnen veroorloven vanwege de kosten die zij moeten maken om kwaliteitsinformatie te verstrekken. Maar helaas, ook al zijn het verdienmodel van de platformen en dat van de inhoudsuitgevers heel verschillend, ze zijn elkaars concurrenten wat de toegang tot reclame betreft.

Hoe kan dat worden opgelost?

Naast de bestaande steun aan de pers - die voor serieuze verbetering vatbaar is - zijn waarschijnlijk bepaalde regulerende maatregelen nodig die de situatie enigszins zouden kunnen veranderen, zoals de wetgeving inzake naburige rechten, die de platformen verplicht om de uitgevers te betalen voor de reproductie van hun artikelen.
Ook content providers zouden een bijdrage moeten leveren, aangezien ook zij hun voordeel doen met de interesse die de door de nieuwsmedia aangeboden content genereert, een beetje naar het voorbeeld van televisie.

Anderzijds zitten we met een enorme educatieve uitdaging. We moeten de jongere generaties er op de een of andere manier bewust van maken dat nieuws niet iets is dat vrijelijk uit de kraan komt. We moeten ze op school kranten laten lezen, of dat nu op papier of via het scherm is. Hen doen inzien dat nieuws en informatie waarde hebben. In de Scandinavische landen is de overheid veel assertiever wat betreft de toegang tot kranten op scholen en de bescherming van de pers om hem leefbaar te houden.

Het laatste deel van je dossier is gewijd aan de uitdagingen van de dagbladpers.

Voor de toekomst rijzen drie vragen. Wat voor perspectieven hebben de papieren uitgaven? Hoe kunnen potentiële consumenten worden aangetrokken en behouden? Welke inkomsten kan de toepassing van de Europese richtlijn inzake naburige rechten genereren?

Vanuit het oogpunt van de uitgevers denk ik dat papier voorbestemd is om te verdwijnen. Nog niet meteen, want de inkomsten uit papier lijken nog steeds hoger dan die uit digital. Maar iedereen weet dat papier zware logistiek en beheerskosten met zich meebrengt. Om nog maar te zwijgen van het duurzaamheidsaspect. Kortom, papier wordt een slechte business voor uitgevers, maar op lezersniveau is er nog steeds vraag naar long reads in print. Rest wel de vraag in hoeverre zij bereid zijn daar nog voor te betalen.

De laatste tijd kampen verschillende op reclame gebaseerde digital natives, zoals BuzzFeed Media, met serieuze problemen, in die mate dat ze uit het landschap verdwijnen. Hoe komt dat volgens jou?

Ik denk dat een onderscheid moet worden gemaakt tussen pure nieuwssites enerzijds en sites voor infotainment anderzijds. In de eerste categorie is de Franse nieuwssite Mediapart al 15 jaar een winstgevend en zeer succesvol initiatief. In België zijn er projecten als Apache in de eerste categorie en Newsmonkey in de tweede, maar we hebben natuurlijk een probleem met de omvang van de markt, vooral aan Franstalige kant, gezien de Franse overlap.

Een laatste woord?

De grote groepen die het gevolg zijn van de concentratie van de laatste jaren zijn niet meer weg te denken, maar we hebben nog steeds onafhankelijke stemmen nodig. We worden geconfronteerd met een homogenisering van de inhoud, omdat economische redenen de overhand hebben. Om deze natuurlijke neiging tot schaalvergroting tegen te gaan, zou het fantastisch zijn als er lichtere en meer diverse structuren zouden ontstaan.

Archief / TRAINING&BOOKS